از طیف‌های مختلف استفاده کردیم تا به گفتمان اجتماعی سازنده برسیم

کمیل سوهانی نام مستندساز جوان کشورمان است که تحصیلات عالیه خود در رشته مدیریت رسانه را به اتمام رسانده است. در کارنامه این فیلمساز جوان اثراتی همچون مستند کوتاه «الی بیت المقدس» و … دیده می‌شود که اخیرا با تولید مستند بلند «جای خالی»‌ قدم‌های خود را در این عرصه محکم تر برداشته است. همچنین این مستند توانست فانوس بلورین نقد درون گفتمانی چهارمین جشنواره مردمی فیلم عمار را به خود اختصاص دهد.

با این مستندساز جوان کشورمان به گپ‌وگفت پرداختیم که در ادامه از نظر می‌گذرد.

ادعای کار فرهنگی خیلی بیشتر از انجام آن است

فارس: از جای خالی بگوئید، چطور شد که به فکر این افتادید تا جای خالی را تولید کنید؟

بنظر من ما به نسبتی که مستند سیاسی و اقتصادی داریم، مستندهایی که بیایند و اختصاصا به موضوع فرهنگ بپردازند و به دنبال پیدا کردن جای خالی فرهنگ باشند کمتر داریم. البته این اختصاص به عرصه مستند سازی ندارد و کلا در فضاهای رسانه‌ای و تبلیغاتی هم دیده میشود که کمتر در مورد فرهنگ بحث می شود. همه ادعای کار فرهنگی میکنند و خودشان را به فرهنگ علاقمند نشان میدهند اما اینکه کسی بیاید و بخواهد به چیستی و ماهیت فرهنگ و مسائل پیرامونی آن مثل مولفه های موثر بر فرهنگ، معماران فرهنگ و فرهنگ سازان، تغییرات فرهنگی و غیره بپردازد کمتر دیده میشود به صورتی که حتی گاهی کسانی که ادعای کار فرهنگی میکنند توانایی ارائه یک تعریف از فرهنگ را هم ندارند. تلاش ما این بوده است که در حد توان خودمان سعی کنیم گرد و غبار مظلومیت را از مقوله فرهنگ در عرصه مستندسازی بزداییم.

برای تولید «جای خالی» دسترسی به برخی صاحب نظران دشوار بود/ برخی مصاحبه شوندگان برای بار اول بود که مقابل دوربین می‌آمدند

فارس: چه مدت طول کشید تا جای خالی به این نقطه‌ برسد؟

14 ماه کل زمان پیش تولید و تولید مستند جای خالی بود، که البته بخش زیادی از این زمان صرف دسترسی به مصاحبه شوندگانی شد که رسیدن به آن‌ها بسیار مشکل بود. در مستند جای خالی ما شاهد حضور کارشناسانی هستیم که برخی از آن‌ها برای اولین بار در قاب دوربین دیده می‌شوند. در این مستند تقریبا با 20 نفر از مسئولین اجرایی و اندیشمندان و پژوهشگران و صاحبان اثر در مقوله فرهنگ مصاحبه شده و در مورد موضوع فرهنگ عمومی و رفتارهای اجتماعی مردم ایران با ایشان گفتگو کردیم.

ساختن مستند فرهنگی خیلی سخت است

فارس: باز هم درحوزه مستند به سراغ چنین سوژه‌هایی خواهید رفت؟

موضوع فرهنگ موضوع جذابی است و در عین حال بسیار هم سخت است،‌ عرصه‌ای که اختلاف نظر و سلیقه در آن بسیار است. افراد مختلف با توجه علایق و دیدگاه های خودشان تعاریف متفاوت و مختلفی از فرهنگ دارند و هر کدام بخش خاصی از فرهنگ را مهم تر می دانند و وقتی صحبت از فرهنگ می شود می‌خواهند در مورد آن بخش مورد علاقه خودشان کاری انجام شود. از طرفی به خاطر ضعف پژوهش‌های اجتماعی و عدم تمایل و احساس نیاز قسمت‌های مختلف حکومت به این پژوهش‌ها و در نتیجه بی رونق بودن این مقوله در کشور ما، شاخص‌های این عرصه ناپیدا و نامشخص هستند و این مساله هم کار کردن در این عرصه را بیش از پیش مشکل می‌سازد. یعنی شما با مقولات نظری طرف هستید که به تصویر کشیدن آن‌ها بسیار مشکل و سخت است. اما از آنجا که بنابر توصیه های اخلاقی و دینی اجر بسیاری در رسیدگی به مظلوم وجود دارد ما هم علی رغم همه این مشکلات، اگر شرایط فراهم باشد، دوست داریم تا در این زمینه بیشتر کار کنیم.

1

از اینکه زیربنای همه مسائل ما فرهنگ است غافل هستیم/ راه حل مشکل اقتصادی هم فرهنگ است

فارس: ما در عرصه مستندسازی انواع و اقسام مستندها را مشاهده کردیم، اما چرا به فرهنگ که شاخصه بسیار مهمی است کمتر پرداخته شده است؟

فرهنگ دارای یک ماهیت دربرگیری است، مثل یک فضایی است که ما در آن در حال زندگی هستیم، مانند یک جو و اتمسفر است. آیا تا بحال به این فکر افتادیم که در مورد هوایی که در آن نفس می‌کشیم کاری بسازیم، فرهنگ هم به این صورت است و آنقدر به ما نزدیک است و در تار و پود زندگی ما آمیخته شده است که ما از آن غافل شده ایم. ما غافلیم که زیر بنای همه مسائل ما فرهنگ است، یعنی اگر به مسائل مختلف از چارچوب فرهنگی نگاه کنیم و به دنبال راه حل های فرهنگی برای آنها بگردیم بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد. برای مثال در عرصه اقتصاد اگر با کار فرهنگی به دنبال اصلاح الگوی مصرف یا حتی الگوی تولید و یا توزیع باشیم بسیاری از مشکلات اقتصادی ما حل میشود یا در عرصه سیاسی بسیاری از جنجال هایی که وجود دارد بخاطر مشکلات فرهنگی است. به این علت که چگونه نیکو و صحیح با هم تعامل کردن را به سیاست مداران نیاموخته ایم. اگر امروز در مدارس، به بچه های دبستانی کار جمعی کردن را به خوبی یاد بدهیم و این فرهنگ را در میان آن‌ها رواج دهیم یقینا در آینده بسیاری از بگو مگو های سیاسی ما کاهش پیدا خواهد کرد.

از طیف‌های مختلف استفاده کردیم تا به گفتمان اجتماعی سازنده برسیم

فارس: در انتخاب مصاحبه شوندگان در مستند شما دیده شد که از همه طیف‌ها استفاده کرده بودید و چطور به این فکر افتادید که به سراغ طیف‌های مختلف فرهنگی بروید؟

ما از یک طرف سراغ کسانی رفتیم که در عرصه فرهنگی کشور مسئولیت اجرایی داشته و یا دارند، و از طرف دیگر هم با کسانی که در عرصه فرهنگ صاحب نظر و اثر هستند مصاحبه انجام دادیم. سعی هم کردیم که در انتخاب هایمان سراغ آدم‌های مختلف با سلیقه ها و دیدگاه های مختلف برویم تا از جمع کردن این آدم‌ها دور هم بتوانیم به یک فضای گفتمانی پیرامون موضوع فرهنگ عمومی برسیم. در واقع نیت داشتیم تا از فضای سیاست زدگی فاصله بگیریم تا این گفتگوها آغازی باشد برای بوجود آمدن یک گفتمان اجتماعی پیرامون موضوع فرهنگ عمومی که انشاالله از دل این گفت و گوها میان طیف های مختلف آسیب ها و راهکارها به مرور زمان پیدا شوند.

سینما، بازنمایی عقاید و روحیات سینماگر است

فارس: بالاخره مستند هم بخشی از سینما است، با توجه به سخنان رئیس جمهور و رئیس سازمان سینمایی مبنی بر تزریق امید به سینما از طریق فیلمسازان، چگونه می‌توان این امید را در فیلم‌ها و حتی در آثار مستند نشان داد؟

به نظر من تزریق امید توسط فیلمسازان به جامعه به شاکله شخصی و فضای فکری فیلمسازان و سینماگران برمی گردد. سینما چیزی نیست جز بازنمایی عقاید و روحیات سینماگر، اگر سینماگر خودش روحیه امید و نشاط داشته باشد این نشاط و امید را در فیلمش وارد کرده و از آن طریق به جامعه منتقل می کند، که البته این موضوع و موضوعاتی از این دست به نظرم خیلی بخشنامه ای نبوده و نمی توان با دستور و بخشنامه آن ها را جهت داد.

مراکزی که توانایی حمایت مالی و معنوی دارند بر روی تغییر ذائقه عمومی تاثیر گذارند

فارس: نقش برخی مراکز که اخیرا از مستندسازان جوان حمایت می‌کند را در کمک به روند مستند چطور می‌بنید؟

اینکه افکار عمومی و مخاطبین عام جامعه میل به دیدن مستند ندارند به نظرم بخشی از آن مربوط چگونگی شکل گیری ذائقه های آنها در طول سال های متمادی است و اینکه ذائقه ها چطور شکل میگیرد، مولفه های زیادی را در بر میگیرد که بخشی از آنها داخلی و بخشی دیگر هم خارجی است که این با بحث سواد رسانه ای ربط مستقیم پیدا میکند. بحث سواد رسانه ای از آن مباحثی است که در کشور ما متاسفانه مغفول واقع شده است و جا دارد که به آن پرداخته شود تا در طولانی مدت ذائقه ها یک مقدار از این سطحی نگری فاصله بگیرد، یقینا مراکزی که می توانند از نظر مادی و معنوی توانایی حمایت داشته باشد می‌تواند تاثیر مستقیم بر این تغییر ذائقه عمومی بگذارند.

جشنواره فیلم عمار کمک می‌کند تا فیلمساز با طیف وسیعی از مخاطبان روبرو شود

فارس: نقش جشنواره عمار در عرصه مستندسازی را چطور می‌بینید؟

به نظرم ویژگی ممتازی که جشنواره عمار دارد این است که به دیده شدن فیلم‌ها در فضاهایی که از راه های معمول سیستم توزیع آثار سینمایی توانایی رساندن فیلم به آن فضاها وجود ندارد کمک می‌کند. اینکه شما بدانید که از طریق این جشنواره فیلم شما در 1200 روستای کشور به نمایش در خواهد آمد مساله ای نیست که به راحتی بتوان از کنار آن عبور کرد و این به نظر من نکته منحصر به فردی است که جشنواره عمار دارد و کمک می‌کند تا فیلم با طیف وسیعی از مخاطبان روبرو شود. همچنین جشنواره عمار چون فیلمسازهایی که خیلی به عرصه فیلمسازی حرفه ای وارد نشد اند را تشویق میکند بسیار مورد توجه است و این به فیلمسازان آماتور کمک می‌کند که برای کارهای بعدی خود انگیزه داشته باشند.

منبع: خبرگزاری فارس

اشتراک گذاری در telegram
اشتراک گذاری در print
اشتراک گذاری در email
اشتراک گذاری در facebook

آثار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *