رضوانی در گفتگو با «پنجره»: گفتند آدم مشايی هستی!

به گزارش سفیرفیلم٬ مجله «پنجره» در شماره 194 خود که 20 اردیبهشت ماه 93 منتشر شد٬ در پرونده ای ویژه در صفحه هنر خود با موضوع «مستندسازی سیاسی در ایران» در مصاحبه ای با مصطفی رضوانی به نقل از وی نوشت: «براساس آنچه امروز شاهدش هستيم جدي‎ترين چالش تنگ بودن فضاي نقد و نقدپذيري است. به‌معناي ديگر بزرگ‎ترين چالش در مسير مستندسازي اين است که مستندساز بتواند اطمينان حاصل کند که به‎واسطه ساخت مستند مشکلي برايش به‎وجود نمي‎آيد و مي‎تواند راحت حرفش را بزند.»

75845-225756-1399727388 (1)

متن کامل این مصاحبه در ادامه آمده است:

مصطفي   رضوانی:

 ساده‎ترين تعريف برای مستند سياسی شايد اين باشد: مستندی که درباره مسائل سياسی روز کشور ساخته شده باشد. اما به‎نظر مي‎رسد از نگاهي ديگر تفکيک مستند سياسي و غيرسياسي از يکديگر چندان صحيح نيست چراکه در کشور ما بسياري از مسائل تحت تاثير سياست قرار دارند و شما حتي اگر مستند اجتماعي هم بسازيد احتمالا بخشي از آن سياسي خواهد بود. در کشور ما که حکومت در بسياري عرصه‎‎ها حضور پررنگي دارد، از هر انتقادي به يک زيرمجموعه‎ هم تلقي انتقاد سياسي مي‎شود. شما در يک مستند فرهنگي ناگزير از نقد نهاد‎هاي دولتي هستيد. در يک مستند اقتصادي ناگزير از پرداختن به رفتار‎هاي اقتصادي دولت هستيد. با اين شرايط است که معتقدم مستند سياسي و غيرسياسي چندان قابل تفکيک نيست. به‎طور مصداقي، مستند «نبرد خاموش» که بنده ساخته‎ام سوژه‎اي کاملا اقتصادي داشت اما به‎واقع امکان آن نبود بدون ورود به رفتار سياست‌مداران در اين جنگ اقتصادي، درباره آن سخن گفت. در چنين شرايطي طبيعتا بنده هم به‌نوعي مستندساز سياسي محسوب مي‎شوم.

– براساس آنچه امروز شاهدش هستيم جدي‎ترين چالش تنگ بودن فضاي نقد و نقدپذيري است. البته در گذشته و به‎خصوص در دولت قبل، اندکي فضاي نقد بازتر بود و به‌شخصه مستند انتقادي تندي هم ساختم که با چنين واکنش‎‎هايي مواجه نشد. به‌معناي ديگر بزرگ‎ترين چالش در مسير مستندسازي اين است که مستندساز بتواند اطمينان حاصل کند که به‎واسطه ساخت مستند مشکلي برايش به‎وجود نمي‎آيد و مي‎تواند راحت حرفش را بزند. البته معتقد نيستم که مستند سياسي الزاما به‌معناي افشاگري و انتشار اسناد منتشر نشده است. در بسياري موارد ارائه يک تحليل از سوي فيلمساز براساس اطلاعات موجود مي‎تواند روشنگر باشد. هرچند در همين سطح هم تحمل وجود ندارد و گاهي ديده شده که با آن نيز برخورد مي‎شود و ظرفيت تا اين حد چالش هم وجود ندارد!

– اين گزاره بسته به اينکه منظور از مستند سياسي چيست، معناي متفاوتي پيدا مي‎کند. اگر منظور از ساخت مستند، سرپوش و صحه گذاشتن بر اقدامات غلط دولت باشد، قطعا راهي جز رانت ندارد. براي ساخت اثري که صرفا مجيزگوي دولت باشد احتمالا بايد با سفارش دولت هم اين کار را انجام بدهي. اما اگر منظور از ساخت مستند ارائه اثري انتقادي باشد به‎نظرم دولت از آن پشتيباني نخواهد کرد. البته نفس کمک و حمايت دولت و نهاد‎هاي دولتي از ساخت آثار مستند را بد نمي‎دانم و حتي حمايت جريانات فرهنگي خارج از دولت هم از آثار محل ايراد نيست. مراکزي مانند سازمان فرهنگي و هنري شهرداري، حوزه هنري، صداوسيما و… اساسا وظيفه حمايت از توليد مستند را دارند. اگر چنين تضميني وجود داشته باشد که از آثار انتقادي هم حمايت کنند، قطعا خوشحال‎کننده است و بايد مورد تشويق هم قرار بگيرند. در حال حاضر اما آثاري با رنگ و بوي سياسي غالبا مورد حمايت و پشتيباني قرار نمي‎گيرند.

– بعد از رونمايي از مستند «مهارنشده» به من اتهام زدند که از نيرو‎هاي مشايي هستي و بعد از مستند «نبرد خاموش» که نقد دوران دولت دهم بود، گفتند ضداحمدي‎نژادي و احتمالا از نيرو‎هاي قاليباف هستي! اين جنس اتهامات و قضاوت‎‎ها همواره وجود دارد و قطعا ادامه هم خواهد داشت. عجيب‎ترين نمونه اما همان مورد نخست بود که به‎واسطه حضور آقاي احمدي‎نژاد در مراسم رونمايي مستند «مهارنشده» آن هم در اوج حاشيه‎‎هايي مانند خانه‎نشيني و… سريع به ما اتهام زدند که حتما از آدم‎‎هاي مشايي هستيد! اما همان‌طور که عرض کردم، بعد از چند مستند انتقادي درباره دولت دهم اين مواضع و اتهامات تغيير کرد.

– باتوجه به جريان خوب مستندي‎سازي که در چند سال اخير و پس از فتنه 88 در کشور شکل گرفته، فکر مي‎کنم اين جريان متوقف نخواهد شد و بزرگ‎ترين انگيزه براي ادامه فعاليت در اين زمينه همين جريان است. اگر در اين راه تنها بودم شايد به‎واسطه برخي رفتار‎ها و برخورد‎هاي تند دلسرد مي‎شدم اما با توجه به شرايط موجود يقينا اگر روزي من نتوانم مستند انتقادي بسازم قطعا ديگراني هستند که بتوانند اين مسير را ادامه دهند. به اين راحتي نمي‎توان جلوي پيشرفت اين جريان ايستاد.

اشتراک گذاری در telegram
اشتراک گذاری در print
اشتراک گذاری در email
اشتراک گذاری در facebook

آثار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *