سی و یکمین جلسه نمایش فیلم «سینماروایت» با نمایش نخستین فیلم داستانی سفیرفیلم، «میتینگ» به کارگردانی امیرعباس ربیعی برگزار شد.
«میتینگ» داستان مرگ یک سرباز آمریکایی حاضر در خاک عراق را در شرایطی روایت می کند که این سرباز دچار نوعی بیماری ذهنی شده که به توهم او منتهی شده و در نهایت نیز همین توهم است که او را از پای درمی آورد. نکته جالب درباره این فیلم که توسط یک کارگردان ایرانی ساخته شده این است که هیچ عنصر فارسی در فیلم وجود ندارد و از دیالوگ ها تا تیتراژ یا انگلیسی هستند یا عربی!
در نشست بررسی این فیلم علاوه بر رسول شادمانی مجری نشست، امیرعباس ربیعی کارگردان و مهدی آذرپندار فعال رسانه ای هم حضور داشتند. در ابتدای نشست شادمانی به معرفی یک کتاب سینمایی با عنوان «کارگردان آماده می شود» پرداخت. کتابی ترجمه محمد صدیقیان از آثار نشر ساقی که در آن پیرامون موضوعات جدید در عرصه کارگردانی سخن گفته شده است.
کارگردانی از داستان جلوتر است
امیرعباس ربیعی در ابتدای نشست با بیان پاره ای نکات درباره فیلمش بیان داشت: «ابتدا باید بگویم که این فیلم محصول زمانی حدودا یک سال قبل است و طبیعی است که در این مدت به لحاظ سینمایی آگاهی ام بیشتر شده و شاید بسیار از مشکلات فیلم را خودم الان و بعد از یک سال حس می کنم. هدف اصلی ام از ساخت فیلم نمایش توهمی است که برای یک سرباز متجاوز به وجود آمده و او را در مسیری غیرقابل پیش بینی قرار می دهد.»
مهدی آذرپندار با اشاره به ویژگی غیرایرانی بودن کاراکترهای فیلم اظهار داشت: «در سینمای ایران پیش از این هم آثاری با محوریت قهرمانان غیرایرانی ساخته شده است و معضل اساسی این گونه آثار هم عدم شناخت کارگردان از آدمهایی است که درباره آنها فیلم می سازد. کارگردانی که شناخت ندارد با تصورش درباره آدم های داستان فیلم می سازد و همین تصورات است که کار را خراب می کند.»
آذرپندار با اشاره به «میتینگ» ادامه داد: «در مورد این فیلم نکته ای که محسوس است اینکه فیلم به لحاظ شناخت کارگردان از کاراکترها ایراد چندانی ندارد، اما به نظر می رسد کارگردانی اثر به خصوص در وجه فرمی از داستان جلوتر است. فرم «میتینگ» کاملا تحت تأثیر زاویه دید کاراکتر است و همین باعث شده که داستان قدری الکن بماند.»
همه چیز باید در خدمت مخاطب باشد
ربیعی در واکنش به صحبت های آذرپندار گفت: «شخصا فکر می کنم همه چیز باید در خدمت مخاطب باشد و حتی راجع به فرم هم اعتقاد ندارم که کارگردانی فرم گرا هستم، بلکه سعی می کنم فرم را در خدمت داستان به کار گیرم. چون فکر می کنم اگر فرم درست باشد و فیلم به لحاظ داستانی با مخاطب ارتباط برقرار نکند، کارگردان شکست می خورد.»
وی ادامه داد: «قصدم این نبود طوری فیلم بسازم که کس دیگری این طوری نمی سازد. قصه برایم در اولویت بود و هر آنچه که کمک کند به ارتباط مخاطب با داستان برایم اهمیت داشت. من به دنبال روایت یک زندگی ساده بودم؛ زندگی یک سرباز متوهم.»
در سینمای ایران فیلم کوتاه جدی گرفته نمی شود
در ادامه نشست رسول شادمانی مجری نشست با اشاره به مشکلات فیلم کوتاه سازان در ایران اظهار داشت: «در سینمای ایران دیگر متداول شده که فیلم کوتاه برای مخاطب عام ساخته نمی شود و انگار فیلم کوتاه می سازیم فقط برای نمایش در جشنواره ها یا سینماتک ها. در چرایی این اتفاق نیاز به بحث های کارشناسی داریم.»
ربیعی با تأیید صحبت های شادمانی گفت: «در سینمای ایران فیلم کوتاه جدی گرفته نمی شود و این بزرگترین جفاست بر فیلم کوتاه سازان. اغلب گمان می کنند فیلم کوتاه مخاطب عام را به وجد نمی آورد، ولی اگر برای فیلم کوتاه درست برنامه ریزی شود، این نوع سینما هم می تواند مخاطب را به سینما بکشاند. متأسفانه بسترهای ارتباط مخاطب با فیلم کوتاه بسته شده و شرایط دیده شدن فیمل ها پدید نمی آید.»
وی ادامه داد: «البته جریانی هم در ایران وجود داشته که سعی کرده فیلم های کوتاه را به سمت سوژه های خاص و محدود پیش برده و به عبارت بهتر شرایط محفلی شدن آن را فراهم آورد. محفلی شدن فیلم های کوتاه ناشی از سوژه های آنهاست، اما در سال های اخیر جشنواره عمار توانسته کاری کند که فیلم کوتاه از آن محفل های محدود خارج شود و مخاطبی که به جشنواره می آید در کنار فیلم بلند، فیلم کوتاه هم ببیند.»
فیلم را برای مخاطبان جهانی ساختم
یکی از مخاطبان نشست از کارگردان اثر درباره شعاری بودن فیلم پرسید و ضمن اینکه ایرادی را هم وارد دانست بر انگلیسی بودن دیالوگ ها و تیتراژ در شرایطی که فیلم اکران خارجی نداشته است. کارگردان «میتینگ» در پاسخ به این ایرادات بیان داشت: «توزیع فیلم برعهده سفیرفیلم است و آنها هستند که باید درباره دلایل عدم پخش بین المللی فیلم توضیح دهند، اما شخصا به دنبال ساخت فیلمی بودم که مخاطب غربی هم بتواند آن را ببیند و حتی کارشناس زبانی داشتم که دیالوگها ایراد نداشته باشد.»
وی ادامه داد: «ایراد شعاری بودن فیلم هم شاید بخاطر ایرادهایی باشد که قصه دارد. ضعف های قصه باعث شده است که مخاطب چنان که باید درگیر فیلم نشود و همین وجه شعاری را پررنگ کرده است!»
مدل انجمن سینمای جوان آن قدر تکثیر شده که دیگر جذاب نیست
در بخش دیگری از نشست آذرپندار درباره یکی از معضلات فیلم کوتاه در ایران که درگیری در کلیشه هاست صحبت کرد. وی گفت: «از دیرباز جشنواره ای به نام جشنواره فیلم کوتاه تهران را داشته ایم که برای تشخیص عیار فیلم های کوتاه نیز بیشتر به همین جشنواره تکیه می شده است.»
وی افزود: «اگر بخواهیم وضعیت این جشنواره را بررسی کنیم کافی است دو دوره آن را رصد کنیم تا از دوره سوم بفهمیم همه چیز در حال تکرار شدن است. این تکرار برآمده از مدل انجمن سینمای جوان است که فیلمسازان را به سمت تکرار سوق می دهد. مدل انجمن سینمای جوان آن قدر تکثیر شده که دیگر جذاب نیست. جالب اینجاست که همین فیلمسازان برآمده از سینمای جوان وقتی به سمت سینمای بلند می آیند نیز همان سبک تکراری را ادامه می دهند و همین است که وقتی با کلی هزینه یک گروه سینمایی برای فیلمسازان این سبک موسوم به «هنر و تجربه» تأسیس می شود نیز حتی مردم نمی توانند یک ربع از فیلم های این گروه را تحمل کنند.»
وی با تأکید ادامه داد: «انتهای مسیر سینمای جوان همین گروه سینمایی «هنر و تجربه» است و سینمای جوان نمی تواند از سطح «هنر و تجربه» بالاتر رود.»
سینما منبر نیست
در ادامه صحبت های آذرپندار، ربیعی بیان کرد: «شخصا به دنبال بازی های فرمی در سینما نیستم. اما به اندازه محتوا برای فرم ارزش قائلم. شخصا فکر می کنم سینما منبر نیست که وقتی فیلم می سازیم مرتب به دنبال دیالوگ باشیم. سینما، سینماست و برای فیلمسازی نباید به پرحرفی روی آورد. باید از تکنیک سینما و قواعد فرمی به اندازه کافی بهره برد تا سینمایی واقعی شکل گیرد. در «میتینگ» هم سعی کردم این رویه را رعایت کنم.»
در این هنگام یکی از مخاطبان از ربیعی پرسید آیا خودش فیلمنامه کارش را خوانده و آیا وقتی فیلمنامه را خوانده متوجه گنگی آن نشده است. ربیعی به این مخاطب پاسخ داد: «فرم فیلمنامه، فرم خاصی بود و البته که ما خیلی روی فیلمنامه کار کردیم تا به بهترین نسخه برسیم. در بازنویسی های مختلف همواره این ترس از گنگی را در فیلمنامه داشتیم و تلاش کردیم آن را برطرف کنیم.»
وی ادامه داد: «قبول دارم که کارم ایراداتی دارد که شاید یکی از آنها گنگی است، اما بهتر است راحتتان کنم و هدفم از ساخت فیلم را بگویم. می خواستم با «میتینگ» این را بگویم که اگرچه آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم که خود نوعی توهم است به کشورهای منطقه حمله کرد، اما خودش هم نتیجه این توهم را چیزی نیافت جز گیرافتادن در باتلاقی که راه برون رفتی از آن ندارد.»
منبع: مشرق نیوز