به گزارش سفیرفیلم، شاید همه ما از مشکلات دارویی در خلال تحریمهای یک جانبه و بیرحمانه علیه ایران در سال ۹۱ شنیده باشیم، موضوعی که در بخشی از مستند «نبرد خاموش» نیز به آن اشاره کوتاهی شد.
همزمان با ایام مذاکرات هستهای، تازهترین اثر سفیرفیلم به نام «نسخه ایرانی» نیز با پرداختن به این موضوع، از تلاش موفقیتآمیز دولت در حل این مشکل با استفاده از ظرفیتهای درونی کشور اشاره میکند.
سوژه این مستند پسربچهای به نام مجتبی است که در شرایط اوج تحریم و سخت دارویی، در معرض در خطر قرار میگیرد و مشکلاتی برای خود و خانوادهاش پیش میآید. فیلم در بستر این اتفاق تلخ پی گرفته میشود …
در آستانه رونمایی از این مستند گفتوگویی داشتهایم با علی شیرزادیان، تهیهکننده این اثر و با او از شرایط شکلگیری ایده و همچنین هدف ساخت این مستند سخن گفتهایم.
مدیریت ناکارآمد داخلی از تحریم دارو، بحران ساخت!
سفیرفیلم: به عنوان سوال اول از نحوه شکلگیری ایده اولیه مستند و دلیل ساخت این اثر بگویید.
شیرزادیان: در مورد ایده اولیه، ما در ابتدا تصمیم گرفتیم سراغ این موضوع برویم که ببینم دولت در حل مشکلات مردم چه تجربه موفقی داشته است و آیا توانسته با استفاده از تدبیر و مدیریت داخلی مشکلی را حل کند. جستجو کردیم و به این ایده رسیدیم. در واقع دولت در بخش بهداشت و درمان، تجربه خوبی از مدیریت داخلی به جا گذاشته است. البته باید توجه کرد به اینکه بسیاری از مشکلات ناشی از تحریمها بود، از سویی مشکلات مدیریت داخلی نیز بر آن افزود شد و نهایتا سبب شد بحرانی به نام «بحران دارو» شکل گیرد.
در واقع اواخر سال ۹۱ تنش بین رئیسجمهور و وزیر وقت بهداشت، خانم دکتر دستجردی اتفاق افتاد که نهایتا منجر به کنارگذاشتن خانم دستجردی از پست وزارت شد. در ادامه وزیر جدید آمد اما باز هم تدبیری برای حل مدیریت دارو در کشور نیافتاد. تا اینکه نهایتا انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ شد و دولت جدید بر سرکار آمد. اتفاقی که افتاد، تیم جدید دولت در وزارت بهداشت با سازوکار صحیح و تدبیر مدیریتی توانست این مشکل بزرگ را حل کند.
باید بگویم ما دیدیم که اگر صرفا سراغ نقاط ضعف برویم، بسیاری از مدیران به حرف ما توجه نمیکنند و خواهند گفت شما خارج از سیستم هستید و از چیزی خبر ندارید…
معطوفکردن تمام نگاهها به مذاکرات غلط است
سفیرفیلم: با توجه به این که شما در این مستند یک الگوی موفق مدیریتی را نمایش دادید و به مذاکرات هم اشارهای داشتید، آیا این مستند را یک کار سیاسی میدانید؟
شیرزادیان: اساسا هدف ما در این مستند ورود به مسئله مذاکرات هستهای بود. ما بیش از هرچیز قصد داشتیم یک کار صریح در مورد مذاکرات هستهای بسازیم تا اینکه یکی از دوستان این ایده را پیشنهاد داد و ما دیدیم که دولت در این بخش بسیار خوب کار کرده است. لذا بنای نقد خود را به جنبه سیاست خارجی دولت، بیان نقطه مثبت آنها در بخش بهداشت و دارو گذاشتیم.
البته ما خود عقیده داریم که کار ما صرفا هنری نیست و هنر ابزار بوده است. ما به شعار دولت در تدبیر و امید اعتقاد و باور داریم. دولت نشان داده است که در حوزه درمان این شعار عملی شده است، یعنی دیدیم در حوزه درمان تدبیر شد و امید آمد. حرف ما این است که این تجربه موفق را چرا در حوزههای دیگر تکرار نکنیم؟ چرا این تجربه خوب به بخشهای دیگر دولت تسری پیدا نکند؟ هدف ما یک هدف سیاسی بوده و میخواستیم بگوییم که آقای رئیس جمهور شما نشان دادید که میتوانید بحران بسیار بزرگی را با چند تدبیر مدیریتی حل کنید، پس میتوانید در حوزه اقتصاد نیز همین کار را انجام دهید. با وجود منابع عظیمی که در کشور وجود دارد، معطوفکردن تمام نگاهها به مذاکرات غلط است.
سختترین بخش ساخت مستند، سوژهیابی آن بود
سفیرفیلم: زمان ساخت مستند چقدر بود؟
شیرزادیان: ساخت این مستند هشت ماه به طول انجامید. ما سعی داشتیم روی نقطه نقطه کار توجه کنیم، توجه ویژهای به پژوهش داشتیم. فرآیند پژوهش ما دو الی سه ماه به طول انجامید. ساخت مستند در مهر ۹۳ آغاز و در اردیبهشت ۹۴ تمام شد و نسبت به مستندهایی نظیر این، زمان بسیار زیادی صرف شد.
جا دارد اینجا این نکته را نیز بگویم که بسیاری از دوستان مستندساز، برای بحث پژوهش اهمیت زیادی قائل نمیشوند. ما در این کار پژوهش را قوت محتوایی میدانیم. همچنین فیلمنامه بسیار برایمان مهم بود. اگر بخواهم از سختیهای ساخت سخن بگویم باید به دشواری سوژهیابی و پیداکردن کسی که درگیر این بحث بوده، اشاره کنم. ما بسیاری از تصاویری را که گرفتیم، پخش نکردیم. ابعاد وخامت این بحران به شدت وسیع بود. اما محدودیتهای داستانی این اجازه را به ما نداد تا از همه تصاویر ضبطشده استفاده کنیم و این پایبندی به فیلمنامه را میرساند.
«نسخه ایرانی» ادامهای بر مستند «نبرد خاموش»
سفیرفیلم: چه میزان از این ابعاد را در کار خود منعکس کردید؟ آیا این وخامت قابل بیان نبود یا محدودیت داستانی داشتید؟
شیرزادیان: تحقیقات ما نشان میداد که در دوره «بحران دارو» در کشور، صدمات بسیاری متوجه بیماران شده است. بسیاری از داروها جایگزین نداشت و بسیاری نیز در گمرگ مانده بود. به دلیل فشار تحریمها، بخش مهمی از مواد اولیه نیز وارد کشور نمیشد و جمعا این مشکلات را ایجاد کرد. آمار دقیقتر را باید از مسئولان پرسید.
مستند «نبرد خاموش» تولید دیگر سفیرفیلم را اگر دیده باشید، میتوانیم بگوییم این مستند یک بخش از مستند «نبرد خاموش» را به شکل ویژه بررسی کرده است. حتی برخی از صحنهها کاملا هماهنگاند و ما حین و پس از بحران دارویی سراغ موارد مشابهی رفتهایم و معضل را به تصویر کشیدیم.
من اعتقاد داردم ساخت مستند «نبرد خاموش» توسط آقای رضوانی اتفاق خوبی بود. زیرا زمانی که تحریمها شدت گرفت، این مستند وقایع را ثبت کرد و به تصویر کشید، به گونهای که میتوانیم در آینده از شرایط آن روزها مطلع شویم. باید گفت ایده ما این نبود که یکی از بخشهای مستند «نبرد خاموش» را ادامه دهیم، اما این اتفاق افتاد و ما از این بابت خوشحالیم. زیرا معتقدیم که وقتی حرفی میزنیم نباید آن را رها کنیم و باید بررسی را ادامه دهیم.
«نسخه ایرانی» خباثت دشمن را به تصویر میکشد
من معتقدم «نسخه ایرانی» خباثت دشمن را به تصویر میکشد. در واقع در جریان بحران دارو، تحریمها آنقدر شدت میگیرد که صدای شبکهای مثل بیبیسی نیز در میآید و میگوید: در حالی که آمریکا ادعا میکرد با مردم ایران دشمنی ندارد، اما با تحریم سیستم پولی و بانکی کشور، عملا مردم آسیب دیدند.
البته مجموعهای از اتفاقات این بحران را رقم زد و ادامه پیدا کردن آن در اثر بیتدبیری مسئولین بود.
سفیرفیلم: چه بیتدبیریای؟
شیرزادیان: در دولت قبل یک سری از اختلافات و اتفاقات میان رئیسجمهور و وزیر بهداشت وقت پیرامون مسئله دارو و ارز رسانهای شد که این امر باعث بهم ریختن اذهان عمومی شد که ابدا کار درستی نبود. آن هم در حوزه سلامت که بیمار و جامعه به آرامش نیاز دارد. متاسفانه این اتفاق رخ داد و نه تنها کمکی به حل مسئله نکرد، بلکه بحران را دامن زد. این جنس اتفاقات را ما در حوزههای دیگر نیز شاهدیم که جنبه رسانهای و ژورنالیستی بخشیدن به آن جامعه را ملتهب میکند.
دولت برای حل مشکلات مردم همزبان است، اما همدل نیست
سفیرفیلم: نظیر چه اتفاقاتی؟
شیرزادیان: مثلا در مورد اقتصاد. بحث فسادها تا وقتی اثبات نشده است کشاندن آن به فضای جامعه چه دلیلی دارد؟ همین موضوع تایید و تکذیبهای مداوم دولت که شاهدش هستیم. دولت آقای روحانی گرچه به دولت قبل نقد دارد، اما در مواردی همان اشتباهات را تکرار میکند. چرخیدن چرخ سانتریفیوژها تناقضی با چرخیدن اقتصاد چرخ زندگی مردم ندارد. دولت برای حل مشکلات اقتصادی مردم همزبان است، اما همدل نیست. از طرفی نیز عدهای میگویند دولت کلید تدبیر را گم کرده است، که به نظرم اینگونه نیست. همین دولت نشان داد در بخشی از امور خود توانسته تدبیر درست را تشخیص دهد و امروز این وظیفه ماست که دولت را متوجه نقاط اصلی و درست کنیم. الان شرایط طوری است که دولت خود را به مسائل فرعی مشغول کرده است.
«نسخه ایرانی» به دور از سیاهنمایی است
سفیرفیلم: مستند شما دچار سیاهنمایی نیز شده است؟
شیرزادیان: اصل سوژه این زمینه را داشت تا ما را در روایت دچار سیاهنمایی کند. البته در هر موضوع و دورهای این زمینه وجود دارد. اما ما این کار را نکردهایم، اگر میخواستیم سیاهنمایی کنیم، میتوانستیم این بحران را تنها با مرگ عدهای گره بزنیم و دستاوردها را نشان ندهیم. نشانندادن دستاوردها میتواند یک سیاهنمایی باشد.
در این مستند ما حتی به برخی دستاوردهای حداقلی از مذاکرات هستهای اشاره کردیم. میتوانستیم بیان نکنیم و بگوئیم سیاست خارجی هیچ تأثیری ندارد و دچار سیاهنمایی در مورد مذاکرات شویم. ولیکن این اتفاق نمیافتد و ما با یک نقد جدی همراه با بیان نقاط پررنگ و مثبت هستیم.
سفیرفیلم: یعنی شما معتقد هستید که مذاکرات هستهای در حل بحران دارویی اثر داشته است؟
شیرزادیان: خیر معتقد نیستیم. من میگویم این مذاکرات، دستاوردی داشته است که این مسیر را تسهیل کند، اما عمدتا پس از حل بحران دارو با مدیریت داخلی بوده است. اما مسئولان ما در بحث مذاکرات، حرفهای زیادی برای مشکلی که در داخل حل کردیم، زدند.
اتکا به درون، رمز حل مشکلات
سفیرفیلم: مخاطب اصلی مستند شما چه کسانیاند؟
شیرزادیان: نیت اصلی ما از ساخت این مستند رساندن این پیام به مردم بود که میتوان با اتکا به درون بسیاری از مشکلات را حل کرد، تا از طریق مطالبه عمومی این اتفاق شکل گیرد. همان چیزی که در مسئله هستهای نیز لازم است و دغدغه مقام معظم رهبری نیز است.
سفیرفیلم: و سخن آخر؟
شیرزادیان: از تدبیر دولت در این زمینه خوشحالیم و از نظراتی که از سمت دولتمردان به ما برسد، استقبال میکنیم. ما قرار است با هم همدل و همزبان باشیم. پس هدفمان از ساخت این مستند نشاندادن دستاوردهای دولت بوده و است؛ نه سیاهنمایی. امیدوارم که همه دولت را در انجام وظایفش یاری کنند و این مستند نیز در این امر و نمایش توان درونی کشور موفق باشد