مجید شاه حسینی درباره ظواهر دینی و رسیدن مخاطب به نتایجی متعارض با دین گفت: اگر روی این بحث متمرکز شویم باید به این نتیجه برسیم که سینمای دینی ظواهر دینی ندارد اما باطن دینی دارد اما به نظرم در سینمای دینی امکان همراه کردن ظواهر و باطن در یک رابطه علی و معلولی قوی وجود دارد.
شاه حسینی ادامه داد: قبل از اینکه سینمای دینی متولد شود، همه به آسیب شناسی آن پرداختند و همین باعث شد که سینمای دینی قبل از تولد در حال نزع باشد؛ یعنی آن قدر نگران شعار دادن و دورویی در سینما هستیم که اصلا اجازه رشد سینمای دینی را نمی دهیم.
این پژوهشگر حوزه سینما با اشاره به سینمای دینی اقتباسی عنوان کرد: در سینمای دنیا جنسی از سینما داریم که ارزش خودش را از متن مکتوب می گیرد و به سینمای اقتباسی معروف است. ما در دنیا افرادی داریم که تخصص آنها این است که نمایش های هزاران بار اجرا شده شکسپیر را دوباره به متن سینمایی فاخر تبدیل می کنند. همه آنها به این معتقدند که ممکن است چندین بار دیالوگ ها شنیده شده باشد اما ارزش متن را نمی شکنیم. وقتی در ادبیات به شکسپیر می رسیم که متن نوشته اش می تواند بارها مورد استفاده آثار اقتباسی قرار گیرد، آیا قرآن که سرشار از معجزات تصویری و کلامی است نمی تواند سوژه کارهای اقتباسی باشد؟
شاه حسینی افزود: اگر معتقدیم متونی سرشار از روایت‌های دینی و ارزش‌های دینی داریم،همان‌ها می توانند منبعی برای اقتباس هنری باشند. برخی منتقدان هرنوع برداشت از متون مقدس را بدون اینکه در آن تغییری ایجاد کنیم، کاری غیرهنری و سینمایی می دانند چون عین روایت را تصویری کرده ایم.
این نظریه پرداز سینما بیان کرد: دین یک ضرورت عینی در زندگی روزمره امروز انسان ها در تمام نقاط اصلی است. تا زمانی که انسان متدین با باورها، سلوک و کنش های او نشان داده می شود، مصداقی برای سینمای دینی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه ما از سینماگران نظر نمی خواهیم بلکه نظریه می خواهیم،گفت: عادت برنامه های رادیویی و تلویزیونی این است که این افراد را دعوت می کنند و به جای نظر از آنها نظریه می خواهیم. وقتی براساس تئوری پیش می رویم به مدلی از سینما می رسیم که ارزش خودش را از متن بدون هیچ نوع دخل و تصرف می گیرد ولو اینکه عده ای فیلمساز این مسأله را قبول نداشته باشند و اظهار کنند چرا این کار را انجام دادید.
شاه حسینی درخصوص قابلیت دراماتیزه کردن متون دینی تشریح کرد: متون دینی ما دراماتولوژی دارد و قطعا با ۳۶ وضعیت نمایشی ژرژ پولتی متفاوت است. او ۱۴۰۰ وضعیت نمایشی را بیان می کند و می بینید که ۲۰ وضعیت نمایشی آن از نگاه دینی گناه کبیره، ۱۰ وضعیت گناه صغیره و بقیه خنثی هستند چون برگرفته از نمایشنامه های رم و یونان است که مبانی فکری و اعتقادی آنها با ما تفاوت دارد.
وی افزود: تحقیقی در حوزه هنری انجام دادیم و تعداد بسیاری وضعیت نمایشی از قرآن و متون مقدس استخراج کردیم که اتفاقا در ۳۶ وضعیت ژرژ پولتی نمی گنجید. مثلا هجرت، استدراج و استعاذه نمونه هایی از این وضعیت های دینی هستند. قصه های قرآنی درام دارد و مبتنی بر پلات هایی است که ژرژ پولتی چون آن ها را نخوانده، چیزی از آن استخراج نکرده است.
شهاب شهرزاد کارشناس-مجری برنامه گفت: به نظر می رسد جریانی در جامعه حتی میان اقشار منتقد در جریان است که به هرقیمتی تلاش می کنند به سینمای دینی و قرآنی نرسیم. چرا این تفکر منحط در رسانه ها و جریان نقد شکل گرفته است؟
شاه حسینی پاسخ داد: جلال آل احمد درکتاب«درخدمت و خیانت روشنفکران» می گوید شبه روشنفکر وطنی سه باور عوامانه دارد که اولین آن جدال کورکورانه با دین است؛ یعنی وقتی فرد روشنفکر می شود، بدون هیچ دلیلی دین جامعه را تخریب و دین زدایی می کنند. دومین صفت سنت ستیزی است که سنن کشور خودشان را محکوم می کنند و سومین موضوع این است که تفکرشان التقاطی است و تفکرشان را از اطراف می گیرند و نام آن را معرفت می گذارند.
وی یادآور شد: این یک فرآیند مهندسی شده بود تا از هنر روز تقدس زدایی کند و هرکس تدین دارد باید به مسجد برود و به سمت هنر نرود. امروز در دانشکده های سینما و تئاتر ما حتی مدلی از دین ستیزی ناخواسته دیده می شود. در غرب مدلی از سینما وجود دارد که عین کتاب دینی را بدون تصویر بیان می کند و نمونه آن انجیل به روایت متی است. ۳۰ سال است که سینمای دینی مبتنی بر متون مقدس مظلوم واقع شده و روشنفکران در یک نظام دینی برای تخریب آن احساس وظیفه می کنند.
شهریار بحرانی فیلمساز در میانه «نگاه نقره ای» روی خط آمد و درباره سینمای دینی بیان کرد: سینمای دینی یعنی سینمایی که به رفتارهایی از جنسیت الهی می پردازد. اگر سینمای دینی را براساس رفتارهای خاصی درجه بندی کنیم. رفتارهای اخلاقی مثل ادب، عشق به خانواده، محبت و غیره جزوی از سینمای دینی است. قهرمان پروری و بازنمایی شخصیت های مختلف به ما نشان می دهد که قهرمان ما در کدام درجه بندی رفتاری ایستاده است. اگر شخص بتواند رفتارهای فرا اخلاقی و روحی بالاتری از خود نشان دهد، به سینمای دینی متعالی تری دست پیدا می کنیم.
وی ادامه داد: بسیاری از نمونه های سینمای غرب ظواهر دینی ندارد اما از همان عوامل تأثیرگذار محبت و اخلاق استفاده می کند. انسان نمی تواند جز در فضای ارزشی حرکت کند و تأثیر هنر باید در فضای ارزشی صورت بگیرد. اگر سینمای دینی را جهان شمول بدانیم، متوجه می شویم که نیاز انسان به خدا و رفتارهای الهی را در بگیرد و بسیاری از هنرمندان بدون اینکه بدانند،سینماگر دینی هستند؛ یعنی نوع پرداخت آنها همراه با حیا و ادب است.
شاه حسینی در پایان گفت: دین حتما ظاهری محترم دارد که ما را در ظاهر نگاه نمی دارد و اصلا مکانیزم دین تأویلی است و معمولا ظواهر دین ما را به باطن آن هدایت می کند. کسی کار ارزشمندتر می کند که ما را به بالاتر از سطح دین هدایت می کند و ما از زاویه ای بالاتر حکمت و باطن دین را مشاهده می کنیم. هنرمند دینی ما را در ظواهر نگاه نمی دارد و به باطن هدایت می کند.
منبع: خبرگزاری تسنیم