برای نقد و بیان واقعیت بانکداری کشور باید سلسله مستنداتی ساخت

در بیستمین جلسه از سلسله نشست های نمایش فیلم «سینماروایت» در مجتمع فرهنگی اسوه، با نمایش مستند «فاکتور صوری» به بحث پیرامون مسایل مختلفی از جمله انتقاد به نگاه ده‌نمکی و روشنفکران، شیوه مستندسازی مرکز گسترش و گسترش بی رویه بانک‌ها پرداخته شد.

در نشست گپ و گفت این فیلم علاوه بر ایزد مهرآفرین روزنامه نگار و منتقد سینما، سیدمهدی کرباسی کارگردان فیلم نیز حضور داشت. مهرآفرین در ابتدای نشست با مرور برخی ویژگی های اصلی مستند «فاکتورصوری» و به خصوص سوژه بکر کار از کارگردان خواست درباره روند تولید این مستند توضیحاتی ارائه کند.

01 (22)

کرباسی با اشاره به اینکه سوژه فیلمش را از دل سوالات مردم گرفته است گفت: «یکی از اصلی ترین پرسش هایی که شهروندان ایران درباره بانکداری داشته اند، درباره کارمزدهایی است که در ازای دریافت وام و تسهیلات از آنها گرفته می شود. مردم دوست دارند بدانند اگر ربا حرام است، پس چرا باید برای دریافت وام های جزیی سود یا کارمزد بدهند. البته که هیچ گاه در برابر این پرسش مردم پاسخ مستدلی ارائه نشده و همین برحجم سوء تفاهمات افزوده است.»

کرباسی ادامه داد: «اغلب کارشناسان درباره این شبهه ربوی بودن نظام بانکی به قانون بانکداری اسلامی مصوب در سال 62 ارجاع می دهند و می گویند اگر این قانون درست اجرا شود، دیگر چیزی به نام ربا معنا نخواهد داشت و همه چیز شرعی است. با این حال بسیاری از مردم حتی نمی دانند همان قانون مصوب سال 62 چیست. تلاشم این بود که در این مستند به زبان ساده برای مردم درباره نظام بانکداری اسلامی و راه های نیل به آن سخن گویم.»

هتلداری که به خاطر بهره بانکی هتلش را از دست داد

مهرآفرین در ادامه نشست با اشاره به یکی از اصلی ترین ضعف های «فاکتور صوری» از این گفت که فیلم چنان که باید وجه مستند تمرکز ندارد و سعی نکرده با نمایش اسناد و مدارک به سمت یک مستند تمام عیار برود.

کرباسی در پاسخ به این ضعف گفت: «در استفاده از اسناد سعی کردم تا جایی که می توانم از اسناد و مدارک موجود استفاده کنم. به عنوان مثال در بخشی از فیلم به صراحت به سراغ یکی از اقشاری که در اعطای وام تسهیلات از آنها سوء استفاده می شود یعنی کشاورزان رفتم و سعی کردم درد و دل های آنها را به صراحت منعکس کنم. از آن طرف درباره نزول خوارانی که در محیط هایی مانند بازار جمع هستند نیز سعی کردم منطبق بر اسناد تصویری عمل کنم.»

01 (8)

کرباسی ادامه داد: «البته که اسناد دیگری هم موجود بود اما محدودیت تصویربرداری به من اجازه استفاده از اسناد را نداد. مثلا در تحقیقاتم متوجه شدم یکی از شرکت های معتبر تولید تن ماهی به واسطه عدم پرداخت بهره بانکی توسط بانک وام دهنده مصادره شده و گردانندگان شرکت هم تقریبا از هستی ساقط شده اند! از آن طرف مورد دیگری هم داشتم درباره یک هتلدار که وی نیز به دلیل عدم توان بازپرداخت بهره بانکی هتل مشهورش را از دست داده بود. اما مشکل اینجا بود که چنین آدمهایی واقعا جرأت اینکه جلوی دوربین بنشینند و درباره بلایی که سرشان آمده حرف بزنند را نداشتند.»

امکان وقوع اتفاقی مشابه وال استریت در ایران هم وجود دارد!

این کارگردان افزود: «این یک واقعیت است که بانک های ما این روزها آن قدرها موقعیتشان قدرتمند است که به این راحتی ها نمی شود به آنها نزدیک شد و حتی بسیاری از کارشناسان از این می گویند این قدرت ممکن است در سال های آینده خطرناک هم باشد.»

کرباسی ادامه داد: «یادم می آید به هنگام گفتگو با یکی از همین کارشناسان وی علنا به ما گفت امکان وقوع اتفاقی مشابه وال استریت در ایران هم وجود دارد. چراکه متاسفانه بسیاری از بانک ها از سرمایه های خویش در کارهای تولیدی استفاده نمی کنند و همین امر است که ضرر زیادی را به کلیت مملکت وارد خواهد آورد.»

در سال های اخیر بیشتر از سوپرمارکت، بانک و موسسات مالی داریم

مهرآفرین در ادامه نشست اظهار داشت:«در شرایطی که در سال های اخیر بیشتر از سوپرمارکت ما در کشورمان بانک و موسسات مالی و اعتباری می بینیم، بد نبود به دلایل این تغییر کاربری ملک های تجاری مختلف و تبدیل به موسسات مالی و بانک ها هم در فیلم اشاره می شد. باید این پرسش ها هم طرح شده و به آنها پاسخ داده شود.»

کرباسی با بیان  اینکه بنا نبود در «فاکتور صوری» درباره تمامی معضلات نظام بانکداری یکجا حرف بزند، خطاب به مهرآفرین گفت: «قبول دارم که درباره نظام بانکداری ما سوالات زیادی وجود دارد و در این مستند فقط به یکی دو عنوان از آنها پاسخ داده شد. اما در آینده حتما موضوعاتی مانند حجم فراوان بانک ها و موسسات مالی در کشور هم مورد ساخت مستندهای ما خواهد بود.»

شبکه مدیران بانکی حالتی مافیاگونه پیدا کرده است

براساس این گزارش، ادامه برنامه به پرسش و پاسخ مخاطبان اختصاص داشت. اولین پرسش از جانب مخاطبی بود که خطاب به کرباسی گفت چطور درباره قدرت بانک ها سخن می گوید در صورتی که همه این بانک ها ریشه هایی غیراقتصادی دارند و به نهادهای دیگر وابسته اند.

01 (1)

کرباسی در پاسخ به این پرسش گفت: «شاید باورتان نشود اما با تمرکز بر حلقه مدیریتی که در بانک های کشور وجود دارد می توان حدس هایی را درباره شبکه مدیران بانکی بیان کرد. به عنوان مثال اینکه شبکه مدیران بانکی حالتی مافیاگونه پیدا کرده است. یعنی هر کسی را به خود راه نمی دهند و جای همدیگر را می گیرند، اما حذف نمی شوند؛ فقط مدیر از جایی به جای دیگر می رود.»

این کارگردان جوان ادامه داد: «شاید همین حلقه بسته بوده که باعث شده مثلا در برخی شهرستان ها شهروندان از این گلایه کنند که چرا فلان بانک به واسطه تخصیص وام سیطره خود را بر یک کارخانه تولیدی چنان گسترده کرده که آن کارخانه مجبور شود مرتب درجا زند.»

اجرای بد قانون دردسرساز شده است

مهرآفرین در ادامه بحث درباره تبارشناسی و دیرینه شناسی که یکی از حلقه های مفقوده اغلب مستندهای ایرانی است سخن گفت و اینکه بهتر بود در «فاکتور صوری» هم کارگردان به سراغ پاسخگویی به این پرسش می رفت که بانکداری بدون ربای اسلامی را چگونه باید شکل داد.

کرباسی در پاسخ به این مساله گفت: «البته سعی خودم را کردم که درباره موضع گیری های ابتدای انقلاب امام خمینی که منجر به تصویب قانون بانکداری اسلامی شد به مخاطبان اطلاعاتی بدهم و البته بگویم اجرای بد قانون است که دردسرساز شده است. اگر به متن قانون مراجعه شود و روح آن مورد توجه قرار گیرد بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.»

مجلس برای اجرای درست قانون بانکداری اسلامی ورود کند

مجری و کارشناس برنامه در ادامه گفت: «مشکل اصلی درباره بانکداری ربوی این است که در این سی سال کسی یا کسانی نبوده اند که درباره این سوژه مستند تولید کنند و همین باعث شده انتظارات از یک فیلم بالا برود. باید درباره این موضوع یک سلسله مستند ساخت تا به تدریح به تصویری واقعیتر از این موضوع برسیم.»

مهرآفرین ادامه داد: «این را هم درنظر داشته باشید که در بسیاری از مسائل مهم کشور نهادهایی مانند مجلس شورای اسلامی به موقع ورود می کنند و با قوانین قاطعانه خود شرایط حل مشکل را بیان می کنند، اما در مورد بانکداری هنوز آن قاطعیت را ندیده ایم. مجلس باید درباره اجرای بانکداری اسلامی هم باید محکم ورود کند.»

نه نگاه ده نمکی درست است و نه نگاه شبه روشنفکران

یکی از مخاطبان از کارگردان «فاکتور صوری» درباره غلبه وجهه سیاسی بر وجهه هنری کار پرسید و اینکه به این واسطه مستند شبیه به آثار ده نمکی شده است. کرباسی با بیان اینکه نگاه ده نمکی که همه چیز را در خدمت آرمان می خواهد قبول ندارد، گفت: «نه شیوه نگاه ده نمکی درست است و نه شیوه نگاه شبه روشنفکران که همه چیز را در ژست های هنری خود خلاصه کرده اند. باید حد تعادل را درنظر گرفت.»

01 (6)

کرباسی با اشاره به موسسه سفیرفیلم که مستند «فاکتور صوری» در این موسسه تولید شده ادامه داد: «ما در این موسسه سعی می کنیم برای آرمانهایمان کار کنیم، اما از جنبه های هنری هم غافل نیستم و سعی می کنیم در حد تعادل آرمان و شاخصه های هنری را به موازات هم پیش ببریم. ضمن اینکه در این موسسه ما قبل از همه خودمان هستیم که خودمان را نقد می‌کنیم.»

سی سال است که مرکز گسترش بر مستندهای حیات وحش، قالی بافی یا سفالگری تمرکز کرده!

مجری برنامه در انتهای بحث با اشاره به کارهای مختلفی که سفیرفیلم تولید کرده از نگاه ژورنالیستی مستندهای این مرکز به عنوان نقطه قوت آنها یاد کرده و گفت: «برخلاف مستندهایی که در مراکزی مانند مرکز گسترش یا انجمن سینمای جوان با تکیه بر سوژه های کلیشه ای ساخته می شوند مراکزی مانند سفیر اعتبار خود را از سوژه های ژورنالیستی روز خود می گیرند.»

وی ادامه داد: «سه دهه است که به اسم مستندسازی بر روی سوژه هایی مانند حیات وحش یا نمایش جلوه های هنری نقاط مختلف ایران زمین، مانند قالی بافی یا سفالگری وقت گذاشته ایم و این فضا را باز گذاشته ایم که درباره اتفاقات روزمره مملکت مان شبکه هایی مانند بی.بی.سی مستند بسازند.»

مهرآفرین در خاتمه اظهار داشت: «اگر واقعا خیال این را داریم که مستند را نیز وارد زندگی مخاطبان کنیم باید بر روی سوژه هایی کار کنیم که مخاطبان دوست دارند درباره آنها بدانند. اگر امروز اتفاقی پرسروصدا در کشورمان رخ داد باید به فاصله یکی دو روز اولین مستندش را عرضه کنیم نه اینکه منتظر بمانیم تا بی.بی.سی با مستندهایش برای ما واقعه نگاری کند. به نظرم بهتر است مراکزی مانند مرکز گسترش و انجمن سینمای جوان بجای مستندهای حیات وحش بر تولید مستندهای ژورنالیستی تمرکز کنند.»

فعالین فرهنگی دانشگاه‌ها و شهرها می‌توانند با مراجعه به آدرس http://safirfilm.ir/registration یا از طریق شماره تماس ۰۹۳۸۴۴۶۰۳۴۴ اقدام به ثبت نام جهت اکران این مستند فاکتور صوری نمایند.

منبع: خبرگزاری فارس

اشتراک گذاری در telegram
اشتراک گذاری در print
اشتراک گذاری در email
اشتراک گذاری در facebook

آثار مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *